Tip 9 Sociaal Plan

Wat is een sociaal plan?

Sociaal plan regelt voorzieningen voor vertrekkende en blijvende werknemers bij collectief ontslag.

Wanneer een reorganisatie gaat spelen en deze tot gevolg heeft dat personeel collectief ontslag krijgt, wordt door de werkgever een sociaal plan opgesteld. Het is een overeenkomst die veelal wordt opgesteld tussen één (of meerdere) werkgevers en één of meerdere vakorganisaties. In het sociaal plan staat op welke manier de personele en financiële gevolgen van de reorganisatie worden opgevangen. De werkgever dient bij collectief ontslag regelingen te treffen voor zowel de vertrekkende als blijvende werknemers. Elke vertrekkende werknemer heeft recht op de compensaties uit het sociaal plan.

Bij gelijktijdig ontslag van 20 werknemers of meer is sprake van collectief ontslag. Om de gevolgen van het ontslag te compenseren, organiseert de werkgever financiële ondersteuning en hulp bij het vinden van een nieuwe baan. Deze voorzieningen worden vastgelegd in het sociaal plan.

Werkgever is verantwoordelijk en neemt initiatief voor het sociaal plan

De werkgever mag niet zomaar personeel ontslaan, maar moet zich houden aan de Wet Melding Collectief Ontslag. De werkgever moet het ontslag aanvragen bij het UWV WERKbedrijf. De werkgever is verplicht plannen schriftelijk in te dienen en te onderbouwen. Het UWV WERKbedrijf beoordeelt of het collectieve ontslag gerechtvaardigd is en mag doorgaan. Een sociaal plan is onderdeel van een reorganisatieplan. De werkgever voert het sociaal plan uit en betaalt de kosten.

Het initiatief tot het opstellen van een sociaal plan komt vanuit de werkgever. Het initiatief tot de reorganisatie komt ook vanuit de werkgever. De werkgever bepaalt of vakbonden en de ondernemingsraad worden uitgenodigd voor het invullen van het sociaal plan. Een sociaal plan waarvoor zowel vakbonden als ondernemingsraad hebben bijgedragen heeft meer waarde dan een sociaal plan waar dit niet het geval is.

Draagvlak sociaal plan

Een sociaal plan kan tot stand komen door:

1.       Eenzijdig opgesteld sociaal plan door werkgever – heeft minder draagvlak

Als een wettelijke plicht tot instelling van een ondernemingsraad (OR) ontbreekt, kan een werkgever eenzijdig een sociaal plan opstellen. Dit is het geval bij kleinere werkgevers (werkgevers met minder dan 50 werknemers). De werkgever heeft in dit geval geen OR als gesprekspartner. De werkgever beslist zelf of de vakbonden worden uitgenodigd. Bij het eenzijdig opstellen heeft de werkgever het voordeel dat hij niet hoeft te onderhandelen over de inhoud. Het is wel zo dat de kantonrechter niet gebonden is aan eenzijdige plannen en het sociaal plan dus minder draagvlak heeft.

2.       Overleg tussen werkgever en ondernemingsraad – rol OR beperkt

De rol van de ondernemingsraad (OR) is beperkt bij het opstellen van een sociaal plan. De OR is vaak mede-ondertekenaar van het plan. Een sociaal plan kan in samenwerking met de OR worden opgesteld, maar de OR is geen vereniging met volledige rechtsbevoegdheid volgens de Wet op de CAO. De meeste OR-leden hebben weinig ervaring met onderhandelingen over een sociaal plan. Meestal zijn vakbonden leidend in de onderhandelingen met de werkgever.

3.       Overleg tussen werkgever en vakbonden – een goed sociaal plan

Vakbonden vertegenwoordigen de werknemers en streven naar een gunstige uitkomst voor de werknemer. Bij grote werkgevers worden vakbonden meestal betrokken bij het sociaal plan. Dat is zeker het geval als veel werknemers lid zijn van de vakbond. Als vakbonden meewerken, krijgt een sociaal plan meer autoriteit. Dat is een voordeel voor de werkgever. De werkgever loopt minder risico dat individuele werknemers een procedure aanspannen bij de kantonrechter. De vakbonden willen gunstige voorwaarden bedingen voor de werknemers en zullen stevig onderhandelen. Tijdens de onderhandelingen is tijdsdruk in het voordeel van de vakbonden. Werkgevers hebben vaak haast, omdat salarissen en overige werkgeverskosten tijdens de onderhandelingen doorlopen. Vakbonden spelen bij veel reorganisaties een actieve rol, omdat ze een sterke onderhandelingspositie hebben. Zodra het vakbondskader het sociaal plan heeft uitonderhandeld, wordt het resultaat vaak voorgelegd aan de leden. Het sociaal plan geldt meestal ook voor de niet-vakbondsleden.

4.       Overleg tussen werkgever, vakbonden en ondernemingsraad – een leidend sociaal plan

Een sociaal plan is leidend als het bekrachtigd en ondertekend is door werkgever, vakbonden en de ondernemingsraad. Dit sociaal plan is leidend en bindt alle werknemers aan de uitkomst. In bepaalde CAO’s is zelfs vastgelegd dat de werkgever verplicht is om bij het opstellen van een sociaal plan de vakbonden in te schakelen.

Afwijking van een sociaal plan is sporadisch

Indien vakbonden en ondernemingsraad voor het sociaal plan hebben getekend, wordt hiervan zelden afgeweken. Wanneer de zaak door een werknemer aan de kantonrechter wordt voorgelegd, zal deze bijna altijd terugverwijzen naar het sociaal plan. Indien het sociaal plan eenzijdig door de werkgever is opgesteld – en vakbonden en/of ondernemingsraad zijn niet akkoord- dan heeft het plan minder draagvlak bij de kantonrechter. Mocht de zaak voor de kantonrechter komen dan kan de kantonrechter een afwijkende beslissing nemen. Dat kan zich uiten in een lagere of hogere ontslagvergoeding; indien een werknemer een sterke zaak heeft, wordt dit meestal een hogere ontslagvergoeding.

Wet- en regelgeving

Een sociaal plan is niet wettelijk verplicht. Bij een sociaal plan moet rekening worden gehouden met wetten en regels voor fusies en reorganisaties. Veranderingen in organisaties zijn onderhevig aan wetgeving die de belangen van de werknemers waarborgt. Wetgeving is onder andere afkomstig uit van toepassing zijnde CAO’s, het Burgerlijk Wetboek, de Wet Melding Collectief Ontslag, Wet op de CAO, Wet op de Ondernemingsraden, en het ontslag besluit.

Maak een account aan

Het Werkxyz account geeft u de mogelijkheid om CV's of vacatures te plaatsen en indien gewenst ontvangt u onze nieuwsbrief. »

Vertel het door

Bent u tevreden over onze dienstverlening en kent u iemand die op zoek is naar een baan of kandidaat?